Izraeli nisi sulme në të gjithë Iranin të premten, duke thënë se ato kishin në shënjestër “zemrën” e programit bërthamor të Iranit.
Me kundërsulme që priten “në të ardhmen e afërt”, në Izrael u shpall gjendja e jashtëzakonshme.
Hossein Salami, shefi i Gardës Revolucionare Islamike të Iranit – një degë e fuqishme e forcave të armatosura të vendit – u vra, raportuan mediat shtetërore iraniane, si dhe shkencëtarët bërthamorë.
SHBA-ja thanë se nuk ishin të përfshira në sulme, të cilat goditën edhe impiantin kryesor të pasurimit bërthamor të Iranit.
Kur dhe ku ndodhën sulmet?
Shpërthime u raportuan në kryeqytetin e Iranit, Teheran, rreth orës 03:30 sipas orës lokale (01:00 BST). Media shtetërore iraniane tha se zonat e banimit u goditën, me shpërthime që u dëgjuan edhe në verilindje të Teheranit.
Në Izrael, banorët u zgjuan nga sirenat e sulmeve ajrore pothuajse në të njëjtën kohë dhe morën alarme telefonike emergjente. Ushtria izraelite tha se kishte goditur “dhjetëra objektiva ushtarake, duke përfshirë objektiva bërthamore në zona të ndryshme të Iranit”.
Orë pas sulmeve fillestare, u raportua një shpërthim në impiantin bërthamor të Natanzit, i cili ndodhet rreth 225 km (140 milje) në jug të kryeqytetit, sipas medias shtetërore iraniane.
Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike (IAEA), më vonë konfirmoi se impianti i Natanzit ishte goditur dhe tha se po punonte me autoritetet iraniane për të vlerësuar nivelet e rrezatimit në vend.
Çfarë ka thënë Izraeli?
Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu tha se sulmet – të quajtura Operacioni “Luani në Ngritje” – ishin “një operacion ushtarak i synuar për të zmbrapsur kërcënimin iranian ndaj mbijetesës së Izraelit”.
Ai tha se operacioni do të “vazhdojë për aq ditë sa të duhen për të eliminuar përhapjen”.
“Në muajt e fundit, Irani ka ndërmarrë hapa që nuk i ka ndërmarrë kurrë më parë, hapa për ta armatosur këtë uranium të pasuruar.
Nëse nuk ndalet, Irani mund të prodhojë një armë bërthamore në një kohë shumë të shkurtër. Mund të jetë një vit. Mund të jetë brenda pak muajsh, më pak se një vit.
Ky është një rrezik i qartë dhe i pranishëm për mbijetesën e Izraelit.” Në fjalimin e tij, Netanyahu falënderoi gjithashtu Presidentin e SHBA-së Donald Trump për “përballjen me programin e armëve bërthamore të Izraelit”.
Një zyrtar ushtarak izraelit i tha BBC-së se Irani kishte material të mjaftueshëm bërthamor për të krijuar bomba bërthamore “brenda disa ditësh”.
Çfarë ka thënë Irani?
Një zëdhënës i forcave të armatosura të Iranit ka thënë se SHBA-të dhe Izraeli do të paguajnë një “çmim të rëndë” për sulmet, sipas Reuters.
“Forcat e armatosura me siguri do t’i përgjigjen këtij sulmi sionist”, tha zëdhënësi iranian, Abolfazl Shekarchi.
Çfarë kanë thënë SHBA-të?
Sekretari i Shtetit i SHBA-së, Marco Rubio, tha se nuk ishte i përfshirë në sulme dhe nuk ofroi asnjë ndihmë.
Ai tha se përparësia kryesore për SHBA-në ishte mbrojtja e forcave amerikane në rajon. Trump ende nuk ka komentuar për sulmet.
Në reagime të tjera ndërkombëtare, Ministrja e Jashtme e Australisë, Penny Wong, tha se ata ishin “të alarmuar nga përshkallëzimi” dhe se sulmet rrezikonin “destabilizimin e mëtejshëm të një rajoni që është tashmë i paqëndrueshëm”.
Çfarë është programi bërthamor i Iranit?
Irani prej kohësh ka pohuar se programi i tij bërthamor është vetëm për qëllime civile. Ai ka disa objekte përreth Iranit, të paktën disa prej të cilave janë shënjestruar në sulmet izraelite. Por shumë vende – si dhe organi mbikëqyrës global bërthamor, Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike (IAEA) – nuk janë të bindura se programi i Iranit është vetëm për qëllime civile.
Këtë javë, bordi i guvernatorëve të organit mbikëqyrës deklaroi zyrtarisht se Irani ka shkelur detyrimet e tij për mospërhapje për herë të parë në 20 vjet. Ai përmendi “shumë dështime” të Iranit për të dhënë përgjigje të plota në lidhje me materialin bërthamor të padeklaruar dhe rezervat e uraniumit të pasuruar të Iranit.
Një raport i mëparshëm i IAEA-s tha se Irani kishte pasuruar uranium në pastërti 60%, mjaftueshëm uranium të gradës së armëve për të bërë nëntë bomba bërthamore.
